Bieke Vandekerckhove is niet meer. Vorige week is deze ‘monnik in de wereld, Zenleraar en auteur’ zoals het rouwbericht zo mooi verwoordde overgegaan. Alhoewel, het is niet waar, Bieke is er wel nog. Er is onvoorstelbaar veel dat ze achter gelaten heeft. En door haar bijzondere nalatenschap blijft ze inspireren. Er zijn niet alleen haar twee boeken, ‘De smaak van stilte’ en ‘Wat als’. Er zijn haar bijdragen in Tertio, Volzin en boeddhistische tijdschriften. Op het laatst lukte schrijven bijna niet meer, wat ze toen wou vertellen, verwoordde ze in haiku’s, eenvoudige beelden om de essentie te benaderen.

Bieke was iemand die thuis was in verschillende spirituele tradities, het boeddhisme en het christendom (en dan vooral de Benedictijnse spiritualiteit) in de eerste plaats. Maar ze was niet tevreden met een oppervlakkige kennismaking, ze dook erin … Daarom was ze, in respect voor de particulariteit en onherleidbaarheid van elke traditie, ook een bruggenbouwer. Elke traditie is even zeer een vinger die naar de maan wijst, vanuit haar zoektocht naar de mystieke kern van elke religie, wist ze die vinger goed te lezen. Het resulteerde in een hoogst originele en milde manier om in de wereld te staan.

Ik zou het kunnen hebben over haar pleidooi voor blijmoedigheid (moet je maar doen met het vonnis van ALS boven je), maar ook haar onvoorstelbare moed om ook het donkere (‘de ondraaglijke bodemloosheid’) onder ogen te zien, naast haar gerichtheid op het wezenlijke, haar zin voor humor. Spiritualiteit is bij Bieke nooit een vorm van escapisme geweest, geen poging om het eigen individuele heil te redden, geen halfzachte poging om in roze dromen te leven. Ondanks de onontwijkbare realiteit van haar ziekte stond Bieke met haar twee voeten in deze wereld. Ze sloot zich alles behalve op. Ze had niet alleen heel vele verbindingen met mensen, ze legde de link tussen haar spirituele zoektocht naar de dagelijkse realiteit rondom haar. ‘Stilte is voor mij wezenlijk een vorm van handelen,’ schreef ze. En zo had ze als stilte-zoeker veel oog voor de klimaatopwarming of het isolement van gevangenen (en het besef dat de gedetineerde niet van mij verschilt), de huidige blinde consumptiedwang of het gemakkelijke nihilisme van veel hedendaagse kunst.

Ze wou zichzelf niets wijsmaken. Wat ze vertelde, was vaak een ‘ongemakkelijke waarheid’.
Wat ze te vertellen had, is onmodieus, maar heeft te maken met aandacht, openheid, toewijding, geduld, niet-weten en stilte natuurlijk… De verleiding om te citeren is groot:
‘Geluk heeft met waarneming te maken. Met het zien van wat is, zoals het is. Met een liefhebben van de dingen om de dingen.’
‘Wij zijn geroepen om het vreemde in onszelf naar boven te halen, en iets nieuws aan het leven toe te voegen.’
‘Stilte maakt dat je niet langer aan je eigen leventje en verlangens kleeft… In de stilte kom je juist los van jezelf.’

Dat we vandaag bij Vormingplus een stilte-project hebben lopen, heeft veel met Bieke te maken. Zo heeft ze veel meer dan een steen in de rivier verlegd, haar authenticiteit was even diepzinnig als eenvoudig. Haar hele manier van zijn was een pleidooi voor oprechtheid en diepgang, dat ze zelf ook belichaamde, een oproep tot betrokkenheid en een uitnodiging tot een gerichtheid op het essentiële. Ze heeft de ziel van velen beroerd, en de klank van haar leven heeft een even lange als heldere echo.

Dank je wel Bieke

Jan Timmerman  (stafmedewerker Midden- en Zuid-West-Vlaanderen)