Intuïtief handel drijven: een naïef idee of de ultieme weg naar succes?
Gaat intuïtief handel drijven over die arme Griek in een rolstoel die zijn geplukte rucola
verkoopt aan de rand van Varvakios Agora in Athene of denken
we eerder aan een succesvolle CEO die roem
hertaalt en stilte en traagheid toelaat in zijn onderneming?

Persoonlijke ontplooiing versus maatschappelijk engagement: het is een steeds meer achterhaalde en ontoereikende opdeling. De scheiding van deze domeinen zou artificieel zijn, bij voorbaat al een – verkeerde – stelling impliceren, met name dat er sprake is van twee aparte domeinen. Terwijl er steeds meer stemmen opgaan voor één verhaal, een inclusief verhaal, waar persoonlijke ontwikkeling sowieso verbonden is met het maatschappelijke. Versus evolueert steeds meer naar en. Of nog: het is niet langer het één of het ander.

Hoe vertalen we die eenheid naar het dagelijkse leven? Als een yoga-bedrijvende positieve wetenschapper? Hoe communiceren hoofd, handen en hart? Hoe zwaar weegt ons buikgevoel? Zijn emoties voortaan argumenten? Vraagt een maatschappij in transitie überhaupt geen nieuwe denkwijze over ons denken, doen en voelen?
Onder de vlag ‘Binnenkracht buitenmotor’ organiseerde Vormingplus op 15 november 2016 een inspiratiedag en bracht mensen en hun ideeën, hun verhalen samen.

Zo binnen, zo buiten

Philippe Vandevorst (grondlegger en docent Intuïtieve ontwikkeling – Timotheus vzw ) wijst in zijn uiteenzetting op nieuwe paradigma’s voor een wereld in transitie.
In zijn zoektocht naar het antwoord op de vraag hoe je de binnenkant met de buitenkant verbindt, komt hij bij de neurologie terecht, bij de hersenen. Dan toch. Iedereen kent het verhaal dat de linkerhersenhelft verantwoordelijk zou zijn voor het rationele, het analytische, de taal, het individu, terwijl het rechterdeel zou staan voor de inspiratie, de bezieling, de intuïtie, het creatieve, wij. Biedt die splitsing een antwoord op de vraag? I think not. Vandevorst vindt veeleer soelaas in het prefrontale deel van de hersenen dat aanpassing, nadenken, vernieuwing, creativiteit, gevoelens, beheersen van emoties reguleert. Leven vanuit het euh hart zou de energie van het reptielenbrein – de survival-kit van ons brein zo je wil – verplaatsen naar de prefrontale cortex. In het prefrontale zijn binnen en buiten één, is alles verbonden, zijn ik en de wereld één. Mensen die meer leven vanuit het prefrontale bewustzijn switchen bijvoorbeeld tussen verbeelding en een sterk gevoel voor realiteit, zijn zowel rebels als conservatief, combineren op een unieke manier mannelijke en vrouwelijke eigenschappen. En juist daar, in die verbondenheid vindt Vandevorst zijn nieuwe paradigma’s. Alles is verbonden. Als ik iets doe, zelfs denk, heeft het een impact op de omgeving. De buitenwereld is de reflectie van mijn binnenwereld. De binnenwereld is de reflectie van de buitenwereld. Om Trump te kunnen begrijpen moeten we op zoek naar die kleine Trump in onszelf. Zo binnen zo buiten.

Vandevorst gaat verder: tegenpolen hangen onlosmakelijk samen. Deze tijd vraagt om een en-en benadering, die vertrekt van gelijkwaardigheid. Partijpolitiek bijvoorbeeld staat dwars op een dergelijke aanpak. Het nieuwe politieke handelen zal moeten inzetten op een link, op en-en om geloofwaardig te zijn in een veranderende samenleving. In die verbondenheid liggen de antwoorden voor actuele, maatschappelijke problemen.
Vandevorst merkt terecht op dat mensen die gefocust zijn op overleven geen energie hebben voor het zien van een groter geheel. Met andere woorden: dat ze in het reptielengebied van de hersenen blijven hangen. Wreekt zich dat op termijn? Zeker. Stress, onderdrukte gevoelens die in alle extremen gaan opspelen, zijn hun deel.

Nieuwe helden, nieuwe gewoonten

Ook Fanny Matheusen (transitiepedagoog) pleit voor een opheffing van de split of-of. Onze maatschappij evolueert; we zijn als het ware in een tussenfase beland. Om in die veranderende samenleving te kunnen functioneren stelt ze in navolging van Joanna Macy, dat we bepaalde dingen moeten afleren en nieuwe gewoonten beter aanleren.

Helden zijn voor Matheusen die pioniers, voorbeelden zeg maar, die erin slagen gedrag te stellen dat we in die nieuwe samenleving van doen hebben. Ze zijn actief op drie velden tegelijkertijd: ze werken met het hoofd, denken ideeën uit, werken vanuit de handen, bijvoorbeeld aan initiatieven die traagheid toelaten (een Repair Café om maar iets te noemen) en werken ook vanuit het hart, zetten hun emoties in en volgen hun innerlijke leerweg. Fanny Matheusen is ervan overtuigd dat als we goed voor de wereld willen zorgen, ook goed voor onszelf moeten zorgen.

In onze cultuur is het niet vanzelfsprekend, niet logisch zelfs om die drie componenten te verenigen. We zijn vertrouwd met de klassieke idee: hoofd/lichaam, ik/de anderen, wij/zij, ratio/emotie.En toch is die splitsing vreemd te noemen. Stel. Je mag een beeld schetsen over je ideale partner. Wat staat er op je lijstje? Wel, hij (of zij) moet grappig zijn, sexy staan in een goedgesneden jeans, bij voorkeur leest hij al eens een boek en houdt van muziek, hij is geëngageerd, hij is slim, hij staat met zijn voeten op de grond, hij houdt van cultuur en van reizen en ook van goed eten, etcetera. Eigenaardig genoeg maken we in de voorstelling van die persoon geen onderscheid tussen interesse in persoonlijke ontwikkeling of maatschappelijk engagement, meer nog: onze spontane voorkeur gaat naar het en-en verhaal. En toch moeten we in ons gedrag gewezen worden op die verbondenheid, niet in het minst op momenten dat we al ontspoord zijn en ons buikgevoel te lang genegeerd hebben. Uit de getuigenissen blijkt dat vooral een crash aanleiding geeft tot confrontatie met die verbondenheid.

Sharing is caring

Stress gerelateerde klachten zijn als eens het signaal dat er iets misloopt. Dat konden Barbara Van Wonterghem (CEO Group Huis Van Wonterghem) en Francis De Nolf (Roularta) getuigen. Voor hen was dat het moment om stil te staan bij hun leven en te beseffen dat ze de voeling met zichzelf misten. De verbinding, de balans was zoek. De weg naar de klik liep niet gemakkelijk – zegt Barbara Van Wonterghem. En het blijft een proces. Maar ze heeft geleerd om te luisteren naar de signalen van haar lichaam, durft zich gemakkelijker kwetsbaar op te stellen. Ook Wim Roef (directeur stadsdienst Roeselare) had jarenlang slechts één deel van zijn noden gevoed. Hij ontdekte dat hij beter werd van een evenwicht tussen zorg en daadkracht en gooide zijn professionele leven om. Marc Bontemps van de coöperatieve NewB besloot tot actie toen hij merkte dat er iets niet klopte in de huidige werking van de banken. Ethiek en duurzaamheid in een harde economische wereld: het is een nobel streven. En voor dat verhaal willen ze bij NewB gaan, voor een verhaal waar ze zich in de eerste plaats goed bij voelen, dat juist voor hen aanvoelt.

Ervaringen delen leidt vaker tot zorg voor elkaar. In de open spaces werd gediscussieerd, werden verhalen gedeeld over diverse kwesties. Die gesprekken leidden niet naar sluitende antwoorden. Uiteraard niet. Heel vaak kwamen zelfde ervaringen terug: tijd nemen, luisteren, verbinden, passie, betrokken zijn. Met andere woorden inzetten op dat prefrontale gebied van de hersenen waar Philippe Vandevorst het eerder over had.

Bart Noels (directeur Vormingplus) sloot de inspiratiedag voorlopig af met de woorden ‘doe maar’. Een doe maar aan dat prefrontale bewustzijn, een doe maar aan wij, aan ons, een doe maar aan de passie en betrokkenheid ook.

Sigrid Lapiere