Ze is afkomstig uit Pennsylvania maar reisde als trailing spouse haar Belgische man achterna naar zijn moederland. Na passages in Frankrijk en Engeland is Kristin Keller ondertussen een hele tijd gesetteld in Kortrijk. Tot eind vorig jaar was ze coördinato van het Intercultureel Centrum Leiaarde. Daarnaast richtte ze vanuit een vrijwillig engagement ‘OpenDeur – Kortrijk‘ op, een  groep voor en door nieuwe Kortrijkzanen.”Alles wat we doen vertrekt bij de deelnemers”, zo begint Kristin. “Er zijn momenteel drie deelwerkingen: het ‘Taalcafé’, ‘Thuis in Kortrijk’ en ‘Papier Hier’. Elk van deze drie activiteiten wil de rol van anderstalige nieuwkomers versterken via participatie. Die rol wordt anders ingevuld dan vaak gebeurt via de meer traditionele programma’s die worden aangeboden aan nieuwkomers.”

Hoe ben je gestart?

Ik ben gestart met OpenDeur – Kortrijk omdat ik geloof dat ieder individu iets kan bijdragen en ervaringen te delen heeft. Ik heb de wat ongewone ervaring gehad om beide aspecten van het ‘vreemdeling-zijn’ te kennen: ik heb gewerkt als een ‘integration – language learning specialist’ en ben tegelijk ook zelf vreemdeling geweest, in drie landen ondertussen. Ik heb het fenomeen dus niet enkel bestudeerd, ik heb het zelf beleefd. Dat ik beide kanten uit eerste hand ken, daar kan ik iets mee doen. In tussentijd heb ik ook geleerd dat ik het talent heb om mensen te motiveren en hen te laten inzien dat ze het kunnen ‘maken’, ondanks alle moeilijkheden. Dat is wat ík hen kan aanbieden, maar iedereen die naar onze activiteiten komt, brengt anderen iets bij. Het is eigenlijk wonderlijk als je bedenkt hoeveel potentieel er is.

Hoe is het om als Amerikaanse in Kortrijk te wonen?

It is interesting. Natuurlijk weet iedereen iets over Amerika door te reizen en door wat op televisie en internet getoond wordt. Maar dat leidt dikwijls tot een vreemde en onbekende kijk op mijn thuisland. Ik denk dat het hier voor de mensen moeilijk te begrijpen is hoe groot Amerika is – België kan twee keer in mijn ‘home state’ Pennsylvania. Alleen al twee staten met elkaar vergelijken, laat staan twee kusten, zou je kunnen gelijkstellen met het vergelijken van bijvoorbeeld Frankrijk met Polen. En dan heb ik het nog niet over onze ‘melting pot nation’ die een fascinerende mix van ideeën en mentaliteiten oplevert.

Ik ben vaak verrast door sommige stereotypen over Amerikanen die mensen me soms komen vertellen. Ik weet dat er niet veel Amerikanen in Kortrijk leven, dus het contact van Kortrijkzanen met Amerikanen verloopt via het toerisme en wat op tv getoond wordt. Ik vind dat best grappig omdat ons tegelijk verteld wordt dat we elk individu dienen te respecteren, wars van stereotypering. Ik ben ook maar iemand met een Amerikaans paspoort, ik ben Amerika niet.”

“Waarom niet” in plaats van “Ja maar”

“Ik heb geleefd in Frankrijk en Engeland en heb gewerkt met mensen van over heel Europa. Ik kan in alle eerlijkheid zeggen dat ik geen vaststaand beeld heb van hoe Europa is. Ik weet alleen zeker dat elke regio, elke stad en elke persoon verschillend zijn en dat we onze ogen, oren en geesten daarvoor moeten open zetten.

Ik was niet echt voorbereid op de geslotenheid van de Kortrijkzanen. Omdat ik tot dan toe enkel mensen van buiten West-Vlaanderen had ontmoet, verwachtte ik dat de stad opener en vriendelijker zou zijn. Wanneer je echter weet dat het niet alleen aan jou ligt, is het wel beter te begrijpen.  Het is niet eenvoudig om niet-Belg te zijn in Kortrijk, maar ik heb ook gehoord dat het niet gemakkelijk is in Kortrijk te wonen als niet–Kortrijkzaan. Het is een publiek geheim onder de nieuwkomers dat je hard moet werken om hier aanvaard te worden. Dat is ook jammer voor Kortrijk omdat er veel mensen zijn met zoveel ongelooflijke verhalen die ze willen delen. Hadden ze de kans om ze te vertellen, ze zouden de ogen doen openen.

Ik worstel soms met de mentaliteit die ik vaak tegenkom. Je hoort veeleer “ja, maar…” terwijl ik vaker denk “waarom niet?” Het kan vaak ook eenzaam zijn in een stad die bekend staat om beschut en gesloten te zijn. Dit gezegd zijnde: wat ik echt fantastisch vind is de vriendelijkheid en warmte van de mensen eens je voorbij de ‘trial phase’ bent geraakt. Het duurt even eer je vrienden maakt, maar als je er de tijd voor neemt en je hebt geduld ontmoet je echt fijne mensen. Het komt van beide kanten.”

Door haar eigen ervaringen richtte ze OpenDeur-Kortrijk op. “Wanneer je in een nieuwe stad aankomt, op een plaats met een nieuwe taal en cultuur, is het als nieuwkomer soms moeilijk te geloven dat je iets waardevol kan bijdragen. En discriminatie, gebaseerd op huidskleur, taal en origine is nog steeds veel voorkomend en kan heel ontmoedigend zijn.

Tijdens de Taalcafé’s hoor je hoe het voor nieuwkomers is. We proberen elkaar over de negatieve ervaringen heen te helpen met onze positieve ervaringen en connecties. Als we er, door enkele simpele activiteiten, voor kunnen zorgen dat anderen hier sneller hun weg vinden en zich hier thuis kunnen voelen, dan is dat voor mij een succes.”

Is dat integratie?

Integratie is gevoelige materie, dat vaak een bitter debat uitlokt tussen mensen die de politiek errond bepalen maar er zelf weinig ervaring mee hebben. Voor mij is integratie iets fundamenteel persoonlijks. Iedereen ervaart het, bereikt het (of net niet) op zijn eigen manier. Het veronderstelt een delicate balans tussen alles wat je hebt opgebouwd in je leven tot dan toe en de allesomvattende verwachtingen van ‘de nieuwe wereld’ waarin je terecht komt. Het is mentaal, emotioneel en fysiek een evenwichtsoefening. Ik kan me inbeelden dat het heel moeilijk te begrijpen is als je het proces nooit hebt hoeven meemaken. Je bekijkt het dan van buitenaf. Maar wie integratie heeft meegemaakt weet dat het een worsteling kan zijn. Het is begrijpen waar je vandaan komt en kijken hoe je dat kan inpassen op de plek waar je bent terecht gekomen.

Niet proberen te versmelten

“Wat we allemaal proberen te vermijden, denk ik, is proberen ons ‘aan te passen’ in de traditionele zin van het woord. Daarmee bedoel ik: doen wat iedereen doet in een poging om aanvaard te worden. Proberen te versmelten met een wereld waarin we hoe dan ook sterk opvallen, wordt vermoeiend na een tijdje. Natuurlijk werken de meesten onder ons heel hard om de taal te leren, om mensen te leren kennen en te begrijpen hoe de dingen hier in elkaar steken. Toch is het belangrijk om onszelf te kennen en te weten waar onze roots liggen. Zoals ik al zei: het is een evenwichtsoefening en we helpen elkaar om die balans te vinden. Het verhaal van ieder van ons is zo verschillend. Eenvoudig gesteld: aan het einde van de rit komt het er op neer je comfortabel en ‘functioneel’ te voelen in de wereld waarin je leeft.”

Je noemt jezelf naast initiatiefneemster ook ‘dromer’. Waar droom je van?

In een wereld die nieuwkomers al te vaak afschildert als een probleem, die ons opdeelt in vakjes en ons labels opkleeft, is het echt ‘working on a different canvas’. Ik droom ervan om het idee te verspreiden dat we allemaal mensen zijn die ons best doen om er iets van te maken.

Interview: Maarten Vanhee