Ingrid Thys over Cohousing Kortrijk

Het stond onlangs met zoveel woorden in de krant: Cohousing is klaar om uit haar niche te breken. Ook in Kortrijk wordt, als alles goed gaat, op vrij korte termijn het gloednieuwe gebouw van Cohousing Kortrijk ingehuldigd, op enkele stappen van het Vormingplushuis.

“Het eerste idee dateert echter al van ongeveer tien jaar geleden,” zo vertelt Ingrid Thys. Ze is er al bij sinds 2013 en heeft geïnteresseerden zien komen en gaan. “Het heeft veel voeten in de aarde gehad om het project van de grond te krijgen. Jaren geleden vroegen we aan stad Kortrijk of ze een stuk grond of gebouw had dat geschikt was voor cohousing. De zogenaamde ‘Kop van de Prado’ (op de hoek van de Zwevegemsestraat en de Sint-Denijsestraat, momenteel een parking) bleek ideaal te zijn én de stad wou de grond verkopen, want die ligt er immers al heel lang braakliggend bij.”

Stapt de stad volgens jou enthousiast mee in het Kortrijkse cohousing-verhaal?

Een tijdlang hebben we het gevoel gehad dat de stad niet mee wou. Want het duurde nog eens twee, drie jaar – tot vorig jaar – eer we alle handtekeningen hadden om echt van start te kunnen gaan. Het beslissingsproces heeft dus heel lang geduurd, en daardoor hebben veel geïnteresseerden afgehaakt.

Maar nu de overeenkomst tussen stad en Cohousing Kortrijk een feit is, is dat gevoel helemaal van de baan, op voorwaarde dat we tijdig onze bouwaanvraag indienen en op tijd met een voldoende grote groep zijn. Momenteel werken de architecten (Architecten Groep III) de bouwaanvraag af . Wij blijven in tussentijd mensen werven tijdens infoavonden en op publieke evenementen. Want we hebben nog veel mensen nodig, en dat best binnen het jaar. Als we met 15 zijn kunnen we beginnen bouwen.

Jullie bezoeken veel andere cohousing-projecten. Hoe verloopt het proces daar?

Een geschikte plaats vinden is altijd moeilijk. In ons geval – maar dat is dus zeker niet overal zo – is de stad eigenaar van de grond. Een beginnende groep zonder voldoende mensen kan die grond dikwijls niet kopen. En cohousers zijn geen projectontwikkelaar: wij kunnen niet overweg met een traag beslissingsproces.

Cohousing kan een oplossing bieden voor heel wat maatschappelijke uitdagingen: zorg voor ouderen, de toename van singles, beperkte ruimte in de stad, … ? Zou de stad daarom niet wat méér inspanningen mogen doen om het concept uit te dragen?

Dat gevoel leeft wel in de groep, en hoewel de stad ons genegen is, doet ze niet overdreven veel inspanningen om het concept uit te dragen – eigenlijk alleen als het niet te veel geld of inspanning vraagt (lacht).

Cohousing wordt als een burgerproject gezien, niet als iets van de stad. We merken dat een cohousingproject beter aantrekt in pakweg Gent, Leuven of Brugge. Dat zijn steden waar evenementen plaatsvinden die ook andere initiatieven rond het ‘delen’ (van auto’s en tuin bijvoorbeeld) in de kijker zetten. In Kortrijk zijn het de mensen van het cohousingproject die rond het brede ‘deel-verhaal’ moeten sensibiliseren . Dat is een reden waarom mensen soms afhaken, en het verhoogt de drempel om zich bij de groep aan te sluiten.

Geen commune

Naast Brugge, Oostende en Tielt is Kortrijk de vierde stad in West-Vlaanderen waar een cohousingproject bestaat of in de maak is. Maar hier is het echt nog een niche, zo beseft Ingrid. “Om een voorbeeld te geven: in groot-Gent heb je meer dan 10 projecten in de running. Bij het minste gerucht zit een nieuw project al halfvol, bij wijze van spreken. Dat is een heel andere situatie dan in West-Vlaanderen.”

Hoe moet ik me het leven in een cohousing voorstellen?

Er is iets van een dorpsgevoel, in de zin dat iedereen in het straatje of rond het plein mekaar kent. Het wordt meteen opgemerkt als er een vreemde het erf opkomt, wat de veiligheid zeker ten goede komt. Er ontstaan ook spontaan initiatieven die een antwoord zijn op gezamenlijke of individuele noden. Ik denk aan wat ik onlangs hoorde van een jonge ouder: hij was verrast dat de naschoolse kinderopvang zo fijn verloopt. Zeker mensen met jonge kinderen ontdekken voordelen, om nog maar niet te spreken van de kinderen zelf. Ze hoeven maar de deur uit te gaan om iemand te ontmoeten. En ondertussen heb je in eigen je eigen woning wel precies de gepaste ruimte om je ‘gewone’ leven te leiden. Maar dat is natuurlijk voor iedereen verschillend.

Officieel bestaat er geen definitie van wat cohousing inhoudt? Hoe zit dat in Kortrijk?

Een aantal binnenruimten en de buitenruimte zullen gemeenschappelijk zijn. We hebben echter niet de ambitie om een goeie vriendengroep te zijn, wel een goeie burengroep. Je kan maar iemand goed kennen door samen dingen te doen en daar focussen we ons op: dat mensen in een team of werkgroep een taak op zich nemen, waar ze voldoende tijd en interesse voor hebben en dat is afgestemd op hun talenten. Zo houden we het geheel draaiende en leren mensen elkaar kennen. Als er vriendschappen ontstaan is dat een fijn neveneffect. Mensen evolueren ook in de loop der tijd: ze krijgen andere interesses, vullen hun tijd anders in, of gaan weg en er komen andere mensen bij.

De eerste insteek van cohousing is: je wil iets bijdragen aan het project, en daar krijg je iets voor terug. Tijdswinst bijvoorbeeld. Ik geef een voorbeeld: ben je niet geïnteresseerd in tuinieren, maar wil je wel van de tuin genieten? Geen probleem: anderen onderhouden de tuin. Maar zij zijn dan misschien minder geneigd om te koken en dat vind jij dan weer fijn. Die tijdswinst kan je bovendien gebruiken om buiten de cohousing actief te blijven. Het is een misvatting dat cohousing een commune is waar iedereen alles samen doet. Je leeft je eigen leven, en om het te verrijken hoef je je nauwelijks te verplaatsen.

Tot wie richt je je?

We kiezen voor een mix van bewoners. Als er alleen mensen van dezelfde leeftijd wonen heeft iedereen op hetzelfde moment veel of weinig tijd. Voor het welslagen van het project op lange termijn, en voor de continuïteit ervan, is die diversiteit belangrijk. Maar in Kortrijk hebben we op dit moment weinig jonge mensen, zeker in vergelijking met pakweg Gent of Brugge.

Betrokken

Hoe zit het met het engagement van de mensen?

De stad verwacht dat we als groep én individueel lang genoeg bij het project blijven. Dat zie je ook in andere steden. Stadsbesturen laten zich daarbij inspireren door het voorbeeld van de sociale woningen, waar je de huizen aan een voordeliger tarief kan kopen, mits je voldoet aan een aantal voorwaarden. Maar ik vind het een onrealistische wens om te verwachten dat iedereen méér dan een paar jaar op hetzelfde adres blijft wonen. Er kan van alles gebeuren in een leven.

‘Cohousing’ en ‘gemeenschappelijk wonen’ zijn termen die al te vaak worden gebruikt, soms ten onrechte.  

Dat klopt. Zo wordt vaak een minimale gemeenschappelijke functie aan een gebouw toegevoegd, om het als “nieuwe woonvorm” te promoten. Maar onze gemeenschappelijke functies zijn geen excuus. Ze geven de bewoners kansen tot ontmoeting of het ontwikkelen van hun talenten en er is gewoonweg meer plaats. Wie kan in het stadscentrum beschikken over een tuin van 1200m²? Onze prijzen zijn dan ook niet merkbaar lager dan een vergelijkbaar appartement in de streek.

Cohousing veronderstelt vaak nog het kopen van een zogenaamde ‘unit’. Wat met huurders?

Er is lange tijd veel scepsis geweest over huurders die minder geëngageerd zouden zijn in een cohousingproject dan eigenaars. Maar in het buitenland, waar ze al langer met huurders in cohousing experimenteren, stellen ze vast dat dat niet klopt: wie kiest voor cohousing ís betrokken. Wij krijgen ook redelijk wat vragen van mensen die een woning willen huren. Ze zoeken een huurwoning omdat ze geen lening kunnen krijgen, niet omdat ze verantwoordelijkheid willen ontlopen. Investeerders kunnen op beide oren slapen.

Misschien willen mensen zich ook niet al te lang engageren?

Misschien, maar ik heb nog nooit het argument gehoord dat mensen zich maar tijdelijk willen engageren (lacht).

Is cohousing duurzamer wonen?

Wij bouwen volgens de ‘Bijna Energieneutraal-norm’, die pas verplicht wordt vanaf 2021. Toch zijn we niet duurder dan andere woningen die nu gebouwd worden. Integendeel, je zou kunnen zeggen dat we zelfs goedkoper zijn, als je bijvoorbeeld de tuin mee in rekening brengt.

We zijn ook op andere manieren duurzaam. Bewoners bouwen een nieuw sociaal netwerk op. Daarnaast is het er het gegeven van flexibel wonen. Het is niet ondenkbaar dat er gewisseld wordt met andere bewoners, als de gezinssituatie daarom vraagt. En we hebben zogenaamde ‘flexkamers’ die, mits een minimale verbouwing, kunnen worden gebruikt als uitbreiding van een unit, of als logeerkamer voor de groep. Al deze aspecten van duurzaamheid komen in een normale woning niet aan bod .

Interview: Maarten Vanhee

Meer info op www.cohousingkortrijk.be