De strijd tegen armoede en maatschappelijke uitsluiting blijft er een die telkens opnieuw onder de aandacht moet worden gebracht. Omdat het stijgend aantal jobs in België verkeerdelijk de indruk kan wekken dat daarmee het aantal armen daalt. Niets is echter minder waar: werklozen belanden steeds vaker in de armoede en zelfs voor wie een job uitoefent loert de armoede vaak om de hoek.

Deze blijvende aandacht voor mensen in armoede kent een jaarlijks hoogtepunt op 17 oktober, wanneer in steden en gemeenten overal ter wereld het verzet tegen armoede in de verf wordt gezet. Dit jaar kiest het Netwerk tegen Armoede voor geestelijke gezondheid als centraal thema dat hoe dan ook vaak onderschat wordt, en zeker bij mensen in armoede. We spraken hierover met Sarah Lal, projectmedewerker toegankelijke gezondheidszorg bij stad Roeselare, en verantwoordelijk voor de organisatie van de Roeselaarse acties rond 17 oktober.

“Armoede heeft een zeer negatieve impact op het zelfbeeld. In armoede terechtkomen wordt door de buitenwereld vaak gezien als een kwestie van schuld. Er wordt gezegd: je hebt de zaken fout aangepakt en daarom zit je nu in deze situatie, daarom geraak je er niet uit. Dat strookt natuurlijk niet met de realiteit, maar daarom zien mensen hun situatie vaak wel als een persoonlijk falen.

Het feit dat je je voortdurend zorgen moet maken weegt zwaar. Opstaan en je afvragen waar je die dag eens zal gaan lunchen, of iemand anders die zich afvraagt of hij zijn kind die dag wel iets zal kunnen meegeven om te eten. Die onzekerheid en stress zijn slopend.
Daarnaast is armoede natuurlijk ook een grote rem op je sociale leven. Eens gaan shoppen en terrasjes doen, mensen uitnodigen bij je thuis voor een etentje, een weekendje naar de Ardennen met de vrienden, … Daar is geen ruimte voor als je maar met moeite de eindjes aan elkaar kunt knopen. Die uitsluiting leidt dan vaak tot vereenzaming.

Ten slotte vinden mensen in armoede moeilijk de weg in het uitgebreide en vaak weinig transparante aanbod aan hulpverlening. Ook omwille van financiële redenen wordt zorg vaak uitgesteld.”

De aandacht voor geestelijke gezondheid is de voorbije jaren sterk gestegen (denk maar aan de ‘Oe is’t’ -campagne van provincie West-Vlaanderen). Vind je het een goed initiatief dat de aandacht hiervoor ook gekoppeld wordt aan armoede?

Er is inderdaad een positieve tendens. Rode Neuzen Dag tegen het taboe rond psychische problemen bij jongeren, bekendheden zoals zangeres Selah Sue en radiopresentatrice Eva Daeleman die openlijk praten over hun moeilijkheden, het debat over terugbetaling van psychologische begeleiding, … We zijn ongetwijfeld op de goede weg, maar we moeten er wel over waken dat de boodschap iederéén bereikt. Met tips als ‘gun jezelf wat meer rust’ of ‘wees niet te streng voor jezelf’ bereik je mensen in armoede niet. Als elke dag een strijd om te overleven is liggen je prioriteiten ergens anders. Er is dus een andere aanpak nodig. Eén die begint met betaalbare langdurige psychische begeleiding op maat van de situatie of de gezinscontext.

Welke voorwaarden zijn er nodig voor een toegankelijke gezondheidszorg? Kunnen bvb. wijkgezondheidscentra hier een oplossing voor bieden?

Een wijkgezondheidscentrum is interessant omdat er, naast het wegvallen van de financiële drempel, ook ingezet wordt op een integrale zorg. De patiënt kan bij wijze van spreken eerst bij de huisarts langs voor een verkoudheid, dan kan hij verder op de gang de maatschappelijk werker bezoeken voor budgetbegeleiding en daarna springt hij binnen bij de eerstelijnspsycholoog voor een intakegesprek. Aangezien armoede zich uitstrekt over alle levensdomeinen is deze aanpak uiteraard een positief gegeven.

In Roeselare wordt momenteel ingezet op Linea. Dit project is een samenwerkingsverband tussen verschillende gezondheids- en welzijnsdiensten binnen de stad. In eerste instantie proberen we door meer doorverwijzing, net zoals een wijkgezondheidscentrum, te zorgen voor integrale zorg. Daarnaast verlagen we ook heel wat financiële drempels. Zo engageren huisartsen, kinesitherapeuten en de eerstelijnspsychologen van het Huisartsenhuis zich ertoe om voor de meest kwetsbare burgers het remgeld te laten vallen.

Wat staat er rond 17 oktober gepland in Roeselare?

Op zaterdag 14 oktober organiseren we, naar goede gewoonte, een optocht tegen armoede door het stadscentrum. We werken dit jaar met de symboliek van de rugzak: mensen in armoede dragen vaak heel wat met zich mee en we vragen de mensen die mee op stap gaan om mee te helpen dragen.

Verder worden er tijdens de weken rond 14 oktober allerlei activiteiten georganiseerd. Zo kan je bijvoorbeeld deelnemen aan workshops rond poëzie en woord om je gevoelens te leren omzetten in woorden en komen de medewerkers van aanloophuis Poco Loco in Gent langs voor een infomoment.

Je bent vrij nieuw als medewerker armoedebeleid bij de stad Roeselare. Hoe verloopt het?

Het was voor mij een hele uitdaging. Ik heb talen gestudeerd en kom uit het onderwijs. Bovendien ben ik zelf niet van Roeselare en kende ik de sociale kaart (een overzicht van de voorzieningen uit de welzijns- en gezondheidssector, mv) dus niet echt. Ondertussen heb ik echter al heel wat bijgeleerd en vooral heel erg veel interessante mensen ontmoet. Ik hoop uiteraard dat ik stapsgewijs mee het verschil zal kunnen maken.

Interview: Rie Vanduren & Maarten Vanhee

www.linearoeselare.be

Het volledige programma rond 17 oktober vind je op www.roeselare.be en in deze pdf: 17oktober_programmaRoeselare

Ook in Menen staat van alles te gebeuren n.a.v. de Werelddag van verzet tegen armoede. Vormingplus MZW maakt deel uit van een breed netwerk van lokale partners en organisaties dat instaat voor de activiteiten op 17 oktober in Menen. Daar ontspint zich een traject met poëzie en woordkunst, samen met mensen die aan den lijve ondervinden wat het betekent om in armoede te leven. Hoe kan je poëzie en tekst gebruiken om hierover te getuigen, om de eigen ervaring met de samenleving te delen? Dichteres Tine Moniek zal het proces begeleiden.