Annelies Dousy is loopbaanbegeleidster bij de christelijke vakbond ACV Puls. Ze adviseert via individuele coaching mensen met burn-out en begeleidt rond hetzelfde thema groepen. We spraken met haar over de manier waarop het ACV omgaat met gevallen van burn-out, en hoe je als werkgever en collega met burn-out omgaat. Ze zal het een aantal keer zeggen: “burn-out is een complex gegeven.” De oorzaken ervan zijn veelkoppig, en eenvoudige oplossingen zijn er ook al niet. Maar over de stijging van het aantal burn-outs is ze duidelijk: dat aantal is, zeker de laatste jaren, sterk gestegen.

Ze schetst de aanpak van het ACV, dat vooral ook helder wil communiceren over wat burn-out is en wat de symptomen zijn. “Want daarover bestaat nog veel onduidelijkheid. Infosessies moeten hier duidelijkheid in scheppen. Die zijn bedoeld voor een brede groep mensen: niet alleen voor mensen met een burn-out, ook voor collega’s of familieleden.

Mensen die zich herkennen in het verhaal zijn daarna welkom voor een hersteltraject van 3 of 4 halve dagen waarin we in een kleine groep werken aan het herstellen van een burn-out. Daar willen we specifieke methodieken aan de mensen meegeven om op een betere manier te herstellen. Ook het uitwisselen van ervaringen staat centraal. Daar hebben de deelnemers veel aan. Ze begrijpen elkaar heel goed omdat ze vaak in dezelfde werksituaties terechtkomen. Dikwijls zitten mensen in een andere fase van het hersteltraject: sommige zijn pas thuis, andere al wat meer hersteld, nog andere zijn bijna klaar om terug te gaan werken. En je merkt dat door die verschillen mensen steun bieden en tips geven aan elkaar.”

Hoe zorg je ervoor dat iedereen zich gehoord voelt?

Een burn-out ontstaat door het samengaan van drie zaken: de werksituatie, het hebben van een aantal typische persoonlijke kenmerken (perfectionistisch zijn, veel verantwoordelijkheidszin hebben, moeilijk “nee” kunnen zeggen), en anderzijds de maatschappij. Tijdens het hersteltraject schenken we vooral aandacht aan het persoonlijke stuk. Hoe kan je je teveel aan verantwoordelijkheidszin wat temperen? Hoe geef je je grenzen aan? Hoe kan ik beter voor mezelf zorgen. Wat heb ik zelf in handen?

Ook het omgaan in een context met mensen die niet weten wat een BO is?

Mensen met burn-out ervaren vaak onbegrip, ook in hun onmiddellijke omgeving. Daarom zijn die infosessies er, om die achtergrond mee te geven. Hoe kun je op een goeie manier omgaan met mensen met een burn-out in je omgeving, zoals op het werk?

Wat is een goeie manier om er als werkgever mee om te gaan?

Er zijn verschillende soorten werkgevers: zij die burn-out kennen en er begrip voor
tonen, en zij die het ontkennen. In eerste instantie is preventie in het bedrijf heel belangrijk; proberen te detecteren wanneer iemand last heeft van stress, vaker afwezig is, dat het niet meer loopt zoals vroeger. De gezonde werknemers gezond houden is het belangrijkste. Daarvoor moeten leidinggevenden genoeg worden opgeleid. Zij spelen vaak een rol in het ontwikkelen van een burn-out. Daarnaast: de sfeer in het bedrijf proberen goed te houden.

Hoe doe je dat? Met bvb. meditatiesessies voor werknemers? Maar zijn dat niet eerder pleisters op een houten been? Werk je beter aan de manier waarop het werk georganiseerd wordt of focus je op de persoon die het werk doet?

Burn-out is een complex gegeven; het is het samengaan van verschillende zaken: de arbeidsomstandigheden, de relaties op de werkvloer, de arbeidsorganisatie, de inhoud van het werk, de arbeidsvoorwaarden. Het aanpakken van burn-out is een werk op verschillende terreinen. Een aantal zaken moeten collectief aangepakt worden op het niveau van de onderneming en een aantal zaken kunnen ook op individueel vlak bekeken worden. Het organiseren van mindfulness of meditatie op de werkvloer kan één element zijn, maar als je alleen dat doet ga je het probleem niet oplossen.

Is het een idee om als groep gezamenlijk naar oplossingen te zoeken, zo het probleem opentrekken en wegnemen bij die ene collega met burn-out?

Om de situatie in kaart te brengen kan zoiets heel interessant zijn. Daarnaast bestaan er tools om de gezondheid bij de werknemers te meten. Recent is de Burnout Assessment Tool (BAT) ontwikkeld, een goeie manier om te peilen hoe het met mensen gesteld is, daaruit actiepunten te halen en je gezondheidsbeleid erop af te stemmen.

Gebeurt dat al meer dan vroeger?

In bepaalde bedrijven wel, in andere gebeurt er helemaal niets. In kmo’s waar wij als vakbond niet aanwezig zijn, waar ook geen afvaardiging is, merk je dat er vaak niet bij stilgestaan wordt. In grotere bedrijven, waar het ACV een voet tussen de deur heeft, ondernemen een Comité voor Preventie en Bescherming op het Werk, of een ondernemingsraad, vaak actie. Daar is dikwijls een plan van aanpak. Het onderscheid tussen grote en kleine bedrijven wil ik niet zwart-wit schetsen, maar globaal gezien wordt er toch meer ondernomen wanneer die instanties aanwezig zijn.

Het theaterproject ‘de kanarie in de koolmijn’ wil ook een maatschappelijk signaal geven. Waar ligt de grootste uitdaging in de aanpak van burn-out?

We merken dat maatschappij een steeds grotere druk op de mensen legt: het moet steeds sneller gaan, we moeten altijd bereikbaar zijn, willen materiële welvaart, een interessant sociaal leven leiden en dat tonen op sociale media. Op veel momenten komen we niet meer tot rust. Ook de toenemende individualisering speelt zeker een rol in de ontwikkeling van burn-out. Dat alles veranderen is niet eenvoudig.

Sommige mensen hebben een moeilijke werksituatie maar kunnen gemakkelijk grenzen trekken, of trekken op tijd aan de alarmbel. Zij komen niet in een burn-out terecht. Anderen zien het niet aankomen en crashen op een bepaald moment. Als je specifieke persoonlijkheidskenmerken hebt ben je er gemakkelijker vatbaar voor.
Je ontwikkelt een burn-out ook niet van de ene dag op de andere, daar gaat heel veel tijd over. De weg terug is vaak een heel lange herstelperiode en soms herstel je nooit helemaal van een burn-out. Het aangeven van grenzen, het opkomen van jezelf,… Voor veel mensen is dat iets waar ze hun hele leven moeten aan werken, waar ze vele jaren nadien nog de gevolgen van dragen.

… en waar ze blijvend alert voor moeten zijn.

Meestal wel, ja. Gedragingen zitten vaak zo diep in het karakter van mensen ingebakken dat ze wijzigen heel moeilijk is. Dat vraagt veel tijd.

Interview: Maarten Vanhee

Volg het burn-outproject ‘De kanarie in de koolmijn’ via burnoutkanarie.be. ‘De kanarie in de koolmijn’ wil met forumtheater de maatschappelijke oorzaken van burn-out onderzoeken en aanpakken. Dat doen de spelers van de voorstelling samen met het publiek, dat zo mee oplossingen aanreikt in de strijd tegen burn-out.